Καλοκαίρι στην Ελλάδα σημαίνει ήλιος, θάλασσα και... αναζήτηση ελεύθερου χώρου για την πετσέτα. Παρά το γεγονός ότι το Σύνταγμα και η νομοθεσία της χώρας κατοχυρώνουν ρητά το δικαίωμα κάθε πολίτη στην ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες, η πραγματικότητα στις ακτές –ιδίως τις τουριστικές– είναι πολύ πιο σκιώδης. Και όχι μόνο λόγω της ομπρέλας.

Το Νέο ΙΝΚΑ (Ινστιτούτο Καταναλωτών) με πρόσφατη ανακοίνωσή του υπενθυμίζει κάτι που συχνά ξεχνάμε μέσα στην αγωνία να βρούμε λίγη άμμο χωρίς… είσοδο: οι παραλίες ανήκουν σε όλους.

Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος και τον πρόσφατο Νόμο 5092/2024, η παραχώρηση παραλίας για εμπορική χρήση επιτρέπεται με αυστηρούς όρους – και όχι για να μετατραπεί η ακτογραμμή σε προέκταση της επιχειρηματικής λογικής του «ό,τι πιάσει».

Τα νούμερα που (δεν) τηρούνται

Ο νόμος ορίζει πως τουλάχιστον το 50% κάθε παραλίας πρέπει να παραμένει ελεύθερο.

Παράλληλα, η παραχωρούμενη έκταση δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 500 τ.μ., ενώ οι ξαπλώστρες και οι ομπρέλες δεν μπορούν να καλύπτουν περισσότερο από το 60% αυτής της έκτασης – ή μόλις 30% σε περιοχές Natura.

Οριοθετούνται επίσης αποστάσεις: τουλάχιστον 4 μέτρα από τη θάλασσα, 6 μέτρα μεταξύ των παραχωρήσεων, και καμία εμπορική δραστηριότητα σε παραλίες με μήκος ή πλάτος μικρότερο από 4 μέτρα.

Πρόκειται για ρυθμίσεις που, στα χαρτιά, εξασφαλίζουν μια ισορροπία ανάμεσα στην επιχειρηματικότητα και το δημόσιο συμφέρον.

Στην πράξη, όμως; Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους. Σε πολλές παραλίες, ολόκληρες εκτάσεις καταλαμβάνονται αυθαίρετα από επιχειρηματίες που «στρώνουν» ξαπλώστρες σε κάθε διαθέσιμη σπιθαμή – με το ανάλογο αντίτιμο για τον λουόμενο.

Εκείνος που δεν έχει διάθεση (ή δυνατότητα) να πληρώσει 20 ή και 50 ευρώ για μια ημέρα στη θάλασσα, καταλήγει να περιφέρεται με την πετσέτα στον ώμο αναζητώντας λίγη… άμμο ελευθερίας.

Από τη σκιά, στην απειλή

Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα περιστατικά που καταγγέλλονται. Λουόμενοι αναφέρουν ότι απομακρύνονται με απειλές –λεκτικές ή και φυσικές– όταν επιχειρούν να καθίσουν σε χώρο που, βάσει νόμου, θα έπρεπε να είναι ελεύθερος.

Δεν πρόκειται απλώς για μια παραβίαση του νόμου· πρόκειται για σιωπηρή ιδιωτικοποίηση ενός φυσικού αγαθού.

Το Νέο ΙΝΚΑ υπενθυμίζει ότι τέτοιες πρακτικές είναι απολύτως παράνομες και καλεί τους πολίτες να προχωρούν σε καταγγελίες: στον οικείο δήμο, στην Κτηματική Υπηρεσία, στο Λιμενικό ή στην Αστυνομία.

Παράλληλα, μπορούν να απευθυνθούν στον Συνήγορο του Πολίτη ή σε οργανώσεις καταναλωτών.

Υποχρεώσεις και δικαιώματα

Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων δεν αναιρεί τις υποχρεώσεις. Οι λουόμενοι οφείλουν να σέβονται το περιβάλλον, να αποφεύγουν την ηχορύπανση, να μην αφήνουν σκουπίδια, ούτε να κατασκηνώνουν σε προστατευόμενες ή οργανωμένες παραλίες.

Όμως κανένας δεν οφείλει να πληρώνει για να καθίσει σε ένα φυσικό τοπίο που είναι δημόσιο.

Το πραγματικό κόστος της ξαπλώστρας

Πίσω από την «παραθαλάσσια ευδαιμονία» κρύβεται μια διαρκής σύγκρουση: ανάμεσα στο δικαίωμα του πολίτη και στην όρεξη για κέρδος.

Όταν η σκιά της ομπρέλας πέφτει πάνω στο Σύνταγμα, τότε δεν μιλάμε απλώς για καλοκαιρινές αυθαιρεσίες, αλλά για υποχώρηση του δημόσιου χώρου έναντι της εμπορευματοποίησης.

Η πολιτεία καλείται να επιβάλει τον νόμο που η ίδια ψήφισε. Και οι πολίτες; Να μην διστάζουν να διεκδικήσουν αυτό που ήδη τους ανήκει: την ελεύθερη, αξιοπρεπή και ασφαλή πρόσβαση στη θάλασσα. Χωρίς διόδια στην άμμο.

      Ακολουθήστε μας και στο twitter!     

• Facebook