Παρατηρείται σήμερα ότι αγόρια και κορίτσια εισέρχονται νωρίτερα στην εφηβεία. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την υγεία, την ψυχολογία και την κοινωνική τους ζωή. Οι επιστήμονες δεν ξέρουν ακριβώς τους λόγους μείωσης της ηλικιακής έναρξης της εφηβείας. Γι' αυτό διατυπώνονται διάφορες θεωρίες.

Στα μέσα του 19ου αιώνα η ηλικία των 17 ετών σηματοδοτούσε για τα κορίτσια την έναρξη της εμμηνόρροιας. Σήμερα αυτό συμβαίνει συνήθως στα 13 τους χρόνια. Το στήθος τους δε αρχίζει να αναπτύσσεται σε πολύ μικρότερη ηλικία. Μόνο την τελευταία δεκαπενταετία το στήθος των κοριτσιών αρχίζει να μεγαλώνει, κατά μέσο όρο, ένα χρόνο νωρίτερα, λίγο δηλαδή πριν από τη συμπλήρωση των 10 ετών.

Και τα αγόρια εισέρχονται νωρίτερα στην εφηβεία, αν και με κάπως πιο αργό ρυθμό, όπως διαπιστώνουν όσοι ασχολούνται με χορωδίες νεαρών αγοριών. Έρευνα που διενεργήθηκε σε δείγμα 463 αγοριών που μετείχαν σε χορωδίες στην Κοπεγχάγη κατέδειξε την αλλαγή της χροιάς της φωνής τους τέσσερις μήνες νωρίτερα συγκριτικά με το παρελθόν. Όπως προέκυψε, ο χρόνος εισόδου των αγοριών στην εφηβεία έχει επισπευσθεί κατά ένα έτος, συγκρίνοντάς τον με τα δεδομένα των τελευταίων 30 ετών. Οι ερευνητές μέτρησαν το μέγεθος των όρχεων σε 6.200 αγόρια ηλικίας 0-19 ετών.

Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν ήταν ότι σε ηλικία 12 ετών αρχίζει η διόγκωσή τους, φαινόμενο που θεωρείται εξόχως δηλωτικό για την έναρξη της εφηβείας. Σε παρόμοια έρευνα που διενεργήθηκε το 1980 ο μέσος όρος ηλικίας έναρξης της εφηβείας στα αγόρια είχε προσδιοριστεί στα 13 χρόνια.

Ενήλικο το σώμα, παιδικό το μυαλό

Η πρώιμη εφηβεία που μεσολαβεί μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης προβληματίζει τους ειδικούς. Κι αυτό καθώς η επιτάχυνση της βιολογικής ανάπτυξης δεν συμβαδίζει με ανάλογη πνευματική και κοινωνική ωρίμανση.

Ακριβώς αυτή η διαφορά ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα όταν ο νεαρός ενήλικος πρέπει να προσαρμόσει τη συμπεριφορά του σε κοινωνικές καταστάσεις με τελείως διαφορετικούς κανόνες παιχνιδιού από εκείνους της παιδικής ηλικίας, όπου οι αντιδράσεις απορρέουν συνήθως από τα συναισθήματα.

Πλήθος μελετών έχει καταδείξει ότι όσο νωρίτερα φτάνουν τα κορίτσια στην εφηβεία τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος εκδήλωσης κατάθλιψης και άγχους. Και για τα δύο φύλα η πρώιμη εφηβεία ενοχοποιείται συχνά για τη δημιουργία ροπής προς το κάπνισμα, την παραβατική συμπεριφορά καθώς και την πρώιμη εκδήλωση επιθυμίας για σεξουαλικές επαφές.

Καθυστερεί η ήβη στις φτωχές χώρες

Παιδιά που διατρέφονται καλά ή είναι παχύσαρκα αναπτύσσονται πιο γρήγορα σε σύγκριση με εκείνα που λαμβάνουν περιορισμένες θρεπτικές ουσίες. Τα θρεπτικά συστατικά της τροφής και η ενέργεια βοηθούν το σώμα να αναπτυχθεί και να εκδηλώσει νωρίτερα τις χαρακτηριστικές διαφορές της εφηβείας.

Όπως διαπιστώθηκε από αναλύσεις που διενήργησε ομάδα επιστημόνων από το Βέλγιο, τη Δανία και τη Φινλανδία, τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον που διέθετε οικονομική άνεση εκδηλώνουν νωρίτερα τις μεταβολές της εφηβείας. Και το αντίθετο: στις υπό ανάπτυξη χώρες τα παιδιά εισέρχονται με καθυστέρηση στην εφηβεία.

Οι κοινωνικοοικονομικές διαφορές σε χώρες όπως η Ινδία, το Καμερούν και η Νοτιοαφρικανική Ένωση έχουν επίπτωση και στην έναρξη της εφηβείας, καθώς την επιβραδύνουν από ένα μέχρι και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τρία χρόνια.

Επηρεάζει η οικογένεια

Όπως η πρώιμη ήβη έχει κοινωνικές επιπτώσεις στη ζωή των εφήβων, έτσι και οι κοινωνικές συνθήκες είναι σημαντικές για την έναρξη της εφηβείας. Ήδη πριν από 10 χρόνια ο Jay Belsky του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια είχε διαπιστώσει ότι παιδιά που μεγαλώνουν σε προβληματικές οικογένειες εκδήλωναν σεξουαλική ωρίμανση νωρίτερα.

Βιολογική αντίδραση που θεωρείται φυσιολογική: το στρες προκαλεί ορμονικές διαταραχές, με στόχο να ωθήσει το νεαρό άτομο στη δημιουργία δικής του οικογένειας που θα του παράσχει ασφάλεια.

Η συγκεκριμένη θεωρία δεν έτυχε γενικής αποδοχής. Όμως επιβεβαιώνεται και από δύο άλλες έρευνες που διεξήχθησαν αργότερα. Ειδικοί του Πανεπιστημίου Brock στη St. Catharines (Καναδάς), βασισμένοι σε δείγμα 8.000 παιδιών και πλέον από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, έδειξαν ότι κορίτσια που δεν ζούσαν με το βιολογικό τους πατέρα είχαν εμφανίσει νωρίτερα έμμηνο ρύση. Αγόρια που μεγάλωναν κάτω από τις ίδιες συνθήκες παρουσίαζαν νωρίτερα αλλαγή της χροιάς της φωνής τους.

Όσο περισσότερες μελέτες γίνονται για την πρώιμη εφηβεία, τόσο περισσότερο συνειδητοποιούμε ότι αυτή η εξελικτική φάση στη ζωή του ανθρώπου επηρεάζεται με διαφορετικούς τρόπους από πολλούς παράγοντες. Εύκολες απαντήσεις σε αυτό το ζήτημα δεν μπορούν να δοθούν. Επίσης, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί στο μέλλον.

Αν η ίδια τάση συνεχιστεί στην επόμενη εκατονταετία, θεωρητικά μιλώντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αλλαγή της φωνής στα αγόρια θα παρουσιαζόταν σε ηλικία 10 ετών, ενώ τα κορίτσια θα αποκτούσαν στήθος πριν από την έναρξη του σχολείου. Κανείς δεν ξέρει σήμερα αν θα συμβεί κάτι τέτοιο στο μέλλον και ποιες επιπτώσεις θα έχει αυτή η εξέλιξη στη ζωή του ανθρώπου.

© Science Illustrated

• Facebook