Για χιλιάδες ιδιοκτήτες σε όλη τη χώρα, η κατάσταση είναι γνωστή: έχουν περιουσία μέσα σε παραδοσιακούς οικισμούς που υπήρχαν πολύ πριν το 1923 – με παλιά σπίτια, δρόμους, κοινότητες που λειτουργούν εδώ και γενιές. Κι όμως, κάποιες από αυτές τις εκτάσεις εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται ως «δασικές» από τις αρμόδιες υπηρεσίες, μπλοκάροντας οποιαδήποτε αξιοποίηση.

Αυτό το παράλογο σενάριο έρχεται να ανατρέψει η απόφαση 1039/2025 του Συμβουλίου της Επικρατείας, βάζοντας τέλος σε μια θεσμική παραδοξότητα που κρατάει δεκαετίες: την αμφισβήτηση της ίδιας της ύπαρξης των οικισμών –από το ίδιο το κράτος που τους αναγνώρισε.

Η υπόθεση έφτασε στο ανώτατο δικαστήριο ύστερα από νομικές ενέργειες ιδιοκτήτη, με τη Δικηγορική Εταιρεία Απ. Παπακωνσταντίνου – Ν.Κ. Χλέπας & Συνεργάτες να αναλαμβάνει την εκπροσώπησή του και να αναδεικνύει κρίσιμα νομικά ζητήματα για την εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας.

Τι αλλάζει για τους οικισμούς προ του 1923

Η απόφαση ξεκαθαρίζει κάτι που μέχρι σήμερα πολλές υπηρεσίες αρνούνταν να αποδεχθούν στην πράξη: Οι οικισμοί που υπήρχαν πριν το 1923 είναι αυτοτελώς οριοθετημένοι και αναγνωρισμένοι, ακόμη κι αν δεν έχουν σύγχρονο ρυμοτομικό σχέδιο.

Με απλά λόγια: Δεν χρειάζεται να έχουν «σχέδιο πόλης» για να θεωρηθούν κανονικοί οικισμοί. Η ύπαρξή τους αποδεικνύεται ιστορικά – με χάρτες, αποφάσεις κοινοτήτων, παλιές οικοδομικές άδειες, απογραφές, κ.λπ. Η Διοίκηση δεν δικαιούται να κάνει σαν να μην υπήρχαν ποτέ.

Τι αλλάζει για τις εκτάσεις με αμφισβητούμενη δασικότητα

Εδώ η απόφαση είναι εξίσου σαφής: Δεν μπορεί μια έκταση μέσα σε τέτοιον αναγνωρισμένο οικισμό να χαρακτηρίζεται «δασική» με βάση αεροφωτογραφίες του 1945 ή διοικητικές ερμηνείες που αγνοούν τη σημερινή πραγματικότητα.

Αν σε μια τέτοια περιοχή υπάρχουν παλιά σπίτια, νόμιμες άδειες, τίτλοι ιδιοκτησίας, κοινόχρηστοι δρόμοι και ανθρώπινη δραστηριότητα για δεκαετίες, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται σαν... άγριο δάσος.

Το ΣτΕ λέει ουσιαστικά: Σταματήστε να θεωρείτε «δασικά» τα σπίτια των ανθρώπων, επειδή κάποτε –πριν 80 χρόνια– η περιοχή είχε μερικά δέντρα.

Η διοίκηση οφείλει να σέβεται την πραγματικότητα

Πίσω από όλα αυτά βρίσκεται μια αρχή που το ΣτΕ επαναφέρει με έμφαση: Η αρχή της χρηστής διοίκησης.

Δηλαδή: όταν ένας πολίτης έχει στη διάθεσή του έγγραφα, άδειες, εγγραφές στο Κτηματολόγιο, η Διοίκηση δεν μπορεί να κάνει ότι δεν τα βλέπει και να αντιφάσκει με τον εαυτό της. Δεν γίνεται το ένα υπουργείο να δίνει άδεια, και το άλλο να λέει «είναι δασικό».

Πρακτικά, τι σημαίνει η απόφαση

• Οι πολίτες που έχουν περιουσίες μέσα σε παλιούς οικισμούς μπορούν πλέον να επικαλεστούν τη συγκεκριμένη απόφαση και να ζητήσουν την ακύρωση δασικών χαρακτηρισμών που έγιναν αυθαίρετα.

• Οι υπηρεσίες (δασικές, πολεοδομίες, Κτηματολόγιο) υποχρεούνται να συνεκτιμούν την ιστορικότητα του οικισμού, τους τίτλους και την πραγματική χρήση της γης.

• Δεν αρκεί πλέον ένα στιγμιότυπο από το 1945 για να στερείται ένας άνθρωπος την ιδιοκτησία του. Η πραγματικότητα πρέπει να μετράει.

Τέλος στο παράλογο

Η απόφαση 1039/2025 του ΣτΕ δεν είναι «μια ακόμα νομική λεπτομέρεια». Είναι μια παρέμβαση λογικής σε ένα πεδίο όπου η γραφειοκρατία και οι αλληλοσυγκρουόμενοι νόμοι ταλαιπωρούν χιλιάδες πολίτες.

Η Ελλάδα είναι γεμάτη από παλιούς, ιστορικούς οικισμούς – και χιλιάδες περιουσίες κινδυνεύουν επειδή το ίδιο το κράτος αδυνατεί να τους αντιμετωπίσει με συνέπεια.

Το ΣτΕ έδωσε τώρα ένα εργαλείο. Η ερώτηση είναι: Θα το χρησιμοποιήσει και η Διοίκηση;

Οικισμοί προ του 1923 στην Αν. Αττική

Η συγκεκριμένη απόφαση του ΣτΕ αφορά μεγάλο αριθμό οικισμών στην Ανατολική Αττική.

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία τέτοιοι είναι οι παρακάτω:

• Στον Δήμο Κρωπίας Κορωπί (κέντρο) και Αγία Μαρίνα (παλαιός πυρήνας)

• Στον Δήμο Μαρκοπούλου Μεσογαίας Μαρκόπουλο και Πόρτο Ράφτη (παλιός οικισμός Αγ. Σπυρίδωνα - φωτό)

• Στον Δήμο Σπάτων – Αρτέμιδος Σπάτα και Αρτέμιδα (παλαιός πυρήνας της πρώην Λούτσας)

• Στον Δήμο Παιανίας Παιανία (πρώην Λιόπεσι)

• Στον Δήμο Λαυρεωτικής Λαύριο και Κερατέα

• Στον Δήμο Ραφήνας – Πικερμίου Ραφήνα (παλαιός οικιστικός πυρήνας γύρω από το λιμάνι)

• Στον Δήμο Διονύσου Άγιος Στέφανος (ιστορικός οικισμός), Σταμάτα, Ροδόπολη (ως προέκταση παλαιότερου πυρήνα)

• Στον Δήμο Ωρωπού χωριά όπως Καπανδρίτι, Συκάμινο, Πολυδένδρι, Μαρκόπουλο Ωρωπού, κ.ά..

      Ακολουθήστε μας και στο twitter!     

• Facebook