Το check up είναι ο περιοδικός ιατρικός έλεγχος που γίνεται σε άτομα χωρίς συμπτώματα.

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος, τα μη λοιμώδη νοσήματα των αεραγωγών και τα ατυχήματα αποτελούν τις πρώτες παθολογικές αιτίες θανάτου και σοβαρής αναπηρίας στην Ευρώπη σήμερα.
Χρόνια παθολογικά νοσήματα, τα οποία ενδημούν σήμερα όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία, το μεταβολικό σύνδρομο, η οστεοπόρωση, η στυτική δυσλειτουργία οργανικής αιτιολογίας υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής ή εξαντλούν τις αμυντικές εφεδρείες του οργανισμού προκαλώντας σε βάθος χρόνου τις παθοφυσιολογικές εκείνες μεταβολές που οδηγούν με την σειρά τους στην βλάβη ζωτικών οργάνων και στην εμφάνιση των σοβαρών θανατηφόρων παθήσεων - αιτιών θανάτου που προαναφέρονται.
Τα σοβαρά αυτά νοσήματα χαρακτηρίζονται από μακρύ αρχικό στάδιο χωρίς συμπτώματα και επιπλέον για να εκδηλωθούν απαιτούν την αθροιστική βλάβη παραγόντων κινδύνου που δρουν σε βάθος χρόνου. Η πρώιμη διάγνωση και η σωστή θεραπεία στην πλειοψηφία των νοσημάτων αυτών προστατεύει από τις επικίνδυνες επιπλοκές τους και αποτελεί αντικείμενο του σωστού check up.
Τα συνήθη νοσήματα που πρέπει οπωσδήποτε να αποκλειστούν στα πλαίσια του κοινού check up σε ασθενείς χωρίς συμπτώματα είναι:
1. Η υπέρταση. Δεν έχει εμφανή συμπτώματα επί μακρόν και διαγιγνώσκεται με ειδικές μετρήσεις κατά την διάρκεια της σωστής παθολογικής εξέτασης. Η υπέρταση προκαλεί βλάβες σε όλα τα ζωτικά όργανα. Χωρίς την ενδεικνυόμενη φαρμακευτική αγωγή, ο υπερτασικός κινδυνεύει από εγκεφαλικό επεισόδιο, άνοια, νεφρική πάθηση, απόφραξη καρδιακής αρτηρίας, διαταραχές οράσεως, ανδρική ανικανότητα και άλλες παθήσεις. Ο κίνδυνος δυσμενών επιπλοκών είναι μεγαλύτερος, εάν ο υπερτασικός καπνίζει, έχει υψηλή χοληστερόλη αίματος, καταναλώνει αυξημένη ποσότητα αλκοόλ ή πάσχει από ορισμένα νοσήματα όπως σακχαρώδη διαβήτη, αποφρακτική αγγειοπάθεια, μεταβολικό σύνδρομο.
2. Το μεταβολικό σύνδρομο. Διαγιγνώσκεται με ειδικές μετρήσεις κατά την διάρκεια της σωστής παθολογικής εξέτασης. Χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο μεταβολικών διαταραχών χωρίς συμπτώματα (Κοιλιακή παχυσαρκία, υψηλά τριγλυκερίδια, αρτηριακή πίεση σε ανώτατα φυσιολογικά επίπεδα, σάκχαρο νηστείας σε προ διαβητικά επίπεδα, χαμηλή HDL) και
συνδέεται με την εμφάνιση διαβήτη, την ανάπτυξη ανδρικής ανικανότητας, την εμφάνιση καρδιοεγκεφαλικών επεισοδίων και ορισμένων καρκινωμάτων.
3. Η παχυσαρκία. Διαγιγνώσκεται με ειδικές μετρήσεις κατά την διάρκεια της σωστής παθολογικής εξέτασης. Ο αυξημένος λιπώδης ιστός δεν είναι μια απλή αισθητική διαταραχή αλλά συνδέεται με την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου, διαβήτη, υπέρτασης, στυτικής δυσλειτουργίας, αγγειακών εγκεφαλικών και καρδιακών επεισοδίων. Σύμφωνα με μελέτες ο λιπώδης ιστός στον παχύσαρκο παρουσιάζει μια σειρά παθοφυσιολογικών αλλοιώσεων, που έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη χρονίζουσας φλεγμονής και μεταβολικών διαταραχών, που έχουν ως καταληκτικό σημείο την εμφάνιση δυσλειτουργίας του ενδοθηλίου σε βάθος χρόνου και την εμφάνιση νοσημάτων που συνδέονται με αυτήν (π.χ. καρδιαγγειακά νοσήματα, στυτική δυσλειτουργία, εγκεφαλικά επεισόδια). Η παχυσαρκία συνδέεται επίσης με την εμφάνιση ορισμένων καρκινωμάτων.
4. Η αύξηση του σακχάρου αίματος. Η αύξηση του σακχάρου αίματος (υπεργλυκαιμία) εντοπίζεται σε εργαστηριακές εξετάσεις. Το αυξημένο σάκχαρο, είτε εκτείνεται σε διαβητικά είτε σε προδιαβητικά επίπεδα προκαλεί παθοφυσιολογικές αλλοιώσεις. Ο διαβήτης ειδικότερα προκαλεί βλάβες σε όλα τα όργανα του σώματος, το δέρμα, τα αγγεία, την καρδιά,τα νεφρά, τον εγκέφαλο. Ο διαβήτης είναι μια πολυσυστηματική νόσος, ο οποίος επειδή στα αρχικά στάδια δεν έχει συμπτώματα είναι σημαντικό να εντοπίζεται κατά τη σωστή προληπτική παθολογική εξέταση.
5. Η δυσλιπιδαιμία. Εντοπίζεται σε εργαστηριακές εξετάσεις. Η πιο συχνή διαταραχή της δυσλιπιδαιμίας είναι η αύξηση της «κακής» χοληστερόλης LDL. H αυξημένη LDL, όταν συντρέχουν και άλλοι παράγοντες (π.χ. κάπνισμα, υπέρταση, μεταβολικό σύνδρομο) οδηγεί σε συσσώρευση λιπιδίων στο τοίχωμα των αρτηριών, ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας, απόφραξη του αυλού της αρτηρίας και μειωμένη άρδευση ζωτικών οργάνων με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ανεπάρκειας και διαταραχής στην λειτουργία τους (π.χ. εμφάνιση καρδιακού εγκεφαλικού νοσήματος στυτικής δυσλειτουργίας).
6. Η αύξηση του ουρικού οξέος. Το υψηλό ουρικό οξύ είναι σύνηθες παθολογικό πρόβλημα που εντοπίζεται σε εργαστηριακές εξετάσεις. Η σύγχρονη διατροφή που περιέχει σε αφθονία διαιτητικές πηγές ουρικού οξέος λόγω της υπερκατανάλωσης ζωικών τροφίμων και αλκοόλ, η παχυσαρκία, η υπέρταση και το μεταβολικό σύνδρομο ενοχοποιούνται για τα αυξανόμενα ποσοστά της νόσου. Στα αρχικά στάδια συμπτώματα από την αύξηση του ουρικού οξέος δεν υπάρχουν. Το ουρικό οξύ προκαλεί λίθους νεφρών, νεφρικές βλάβες, αρθρίτιδα, παθολογικές επιδράσεις από την υποκείμενη νόσο.
7. Η αυξημένη ουρία. Η ουρία είναι αζωτούχο παραπροϊόν του μεταβολισμού, που παράγεται και αποβάλλεται από τον ανθρώπινο οργανισμό σε καθημερινή βάση. Η καλή κάθαρση των αζωτούχων αυτών προϊόντων, προϋποθέτει καλή κυκλοφορία και επάρκεια αίματος και καλή λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος, το οποίο δρα ως απεκκριτικό φίλτρο των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού. Η ουρία εντοπίζεται σε εργαστηριακές εξετάσεις και αποτελεί μέτρο του σωστού μεταβολισμού και της σωστής νεφρικής λειτουργίας.
8. Η οστεοπόρωση. Εντοπίζεται σε ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις. Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται από αραίωση του οστού και επιρρέπεια σε κατάγματα. Εμφανίζεται συχνότερα μετά την ηλικία των 65 ετών και δεν έχει επί μακρόν συμπτώματα. Με δεδομένο ότι τα κατάγματα σε μεγαλύτερες ηλικίες ενδέχεται να αποβούν επικίνδυνα για την ζωή, η οστεοπόρωση είναι απαραίτητο να εντοπιστεί πρώιμα και να θεραπευτεί με την κατάλληλη διατροφική ή φαρμακευτική θεραπεία.
9. Η χλαμυδιακή λοίμωξη. Τα χλαμύδια εντοπίζονται σε ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις. Είναι παθογόνοι οργανισμοί χωρίς συμπτώματα που συνδέονται με δραματική πτώση της γονιμότητας σε νέες γυναίκες. Με δεδομένη την ραγδαία αύξηση των μολύνσεων κατά τα τελευταία χρόνια και της συνοδού υπογονιμότητας, ο εντοπισμός της χλαμυδιακής λοίμωξης είναι απαραίτητος σε νέες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
10. Η στεφανιαία νόσος. Εντοπίζεται με ηλεκτροκαρδιογράφημα και δοκιμασία κόπωσης σε άτομα υψηλού κινδύνου (π.χ. άτομα με υψηλή χοληστερόλη, καπνιστές με θετικό κληρονομικό ιστορικό και ηλικία άνω των τριανταπέντε ετών). Η στεφανιαία νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία εμφραγμάτων και καρδιαγγειακών επεισοδίων.
11. Ο καρκίνος. Στον καρκίνο, αναπτύσσεται ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός κυττάρων στο σημείο που δημιουργείται. Η καρκινογένεση είναι ένα φαινόμενο που απαιτεί χρόνο για να πραγματοποιηθεί. Συχνά απαιτείται η συσσώρευση τουλάχιστον πέντε αθροιστικών μεταλλάξεων για να δημιουργηθεί το κακόηθες κύτταρο ενώ η κληρονομικότητα έχει σημαντικό ρόλο σε αρκετά είδη καρκίνου. Για τα περισσότερα είδη καρκίνου η αποτελεσματική θεραπεία έχει άμεση σχέση με το στάδιο της νόσου την στιγμή της διάγνωσης ή την αντιμετώπιση της βλάβης του κυττάρου σε προκαρκινικό στάδιο. Παρά το γεγονός ότι το είδος και η συχνότητα των εργαστηριακών ελέγχων εξαρτώνται από το ιστορικό έκθεσης σε καρκινογόνα και το κληρονομικό ιστορικό του ασθενούς, οι εργαστηριακοί έλεγχοι που απαιτούνται σε ασθενείς συνήθους κινδύνου είναι:
• Παπ τεστ κάθε έτος σε γυναίκες μετά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας.
• Μαστογραφία σε γυναίκες κάθε δύο έτη μετά τα σαράντα και κάθε έτος μετά την ηλικία των πενήντα ετών.
• Κολονοσκόπηση κάθε δεκαετία μετά τα πενήντα, εξέταση αίματος στα κόπρανα κάθε έτος μετά τα πενήντα έτη.
• Εξέταση PSA σε άντρες κάθε έτος μετά τα πενήντα έτη.
12. Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Το ανεύρυσμα είναι μια παθολογική κατάσταση χωρίς συμπτώματα, στην οποία υπάρχει ανευρυσματική διάταση του αγγείου και κίνδυνος ρήξης, αθρόας αιμορραγίας και αιφνίδιου θανάτου. Εντοπίζεται σε ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις σε άτομα υψηλού κινδύνου.
Όταν εκτός από κοινούς παράγοντες κινδύνου, το άτομο εκτίθεται εξατομικευμένα σε ειδικούς παράγοντες κινδύνου ή όταν κατά την ιατρική παθολογική εξέταση διαπιστώνονται ειδικά παθολογικά ευρήματα (π.χ. έκθεση σε χημικές ουσίες κατά την εργασία, διαβίωση σε περιβάλλον με υψηλή μόλυνση, πολλοί σεξουαλικοί σύντροφοι, επίμονο stress, κατάχρηση αλκοόλ, ηπατομεγαλία, ακρόαση βρογχόσπασμου) το σωστό ολοκληρωμένο παθολογικό checkup εμπλουτίζεται περαιτέρω με ειδικούς ελέγχους.

Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη

Ιατρός Ειδική Παθολόγος

• Facebook