Στο μικροσκόπιο της Δικαιοσύνης αλλά και της δημόσιας σφαίρας βρίσκεται τις τελευταίες εβδομάδες υπόθεση που αφορά τη διαχείριση των ευρωπαϊκών αγροτικών επιδοτήσεων και συγκεκριμένα την κατανομή των βοσκοτόπων ανά την Ελλάδα.

Η υπόθεση αποκτά ιδιαίτερο πολιτικό βάρος λόγω της εμπλοκής του πρώην Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη, ο οποίος υπέγραψε το 2019 απόφαση που άναψε το «πράσινο φως» για επιδοτήσεις σε κτηνοτρόφους, ακόμη και αν οι εκτάσεις που δήλωναν για βόσκηση βρίσκονταν σε μεγάλη απόσταση από τις μονάδες τους.

Τη σχετική αποκάλυψη έκανε ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλογλου σε ρεπορτάζ που παρουσιάστηκε στη διάρκεια δελτίου ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού ANT1 με τον Νίκο Χατζηνικολάου.

Πρόκειται για τη λεγόμενη «τεχνική λύση», με την οποία —όπως αποκαλύπτεται— κρητικοί κτηνοτρόφοι έλαβαν επιδοτήσεις για περίπου 110.000 στρέμματα γης εκτός Κρήτης, ενώ παρόμοιο καθεστώς εφαρμόστηκε και στη Δυτική Μακεδονία, όπου εκτάσεις του Γράμμου κατανεμήθηκαν σε Θεσσαλούς αγρότες.

Η απάντηση Βορίδη: «Εφάρμοσα το θεσμικό πλαίσιο»

Σε δήλωσή του, ο Μάκης Βορίδης απορρίπτει τις αιτιάσεις περί ευθύνης του για ενδεχόμενες παρατυπίες, υποστηρίζοντας ότι ακολούθησε νόμιμες διαδικασίες που ίσχυαν ήδη από το 2015:

«Η κατανομή βοσκοτόπων, η λεγόμενη και “τεχνική λύση”, αποτελεί υπουργική απόφαση που νομοθετήθηκε το 2015, τροποποιήθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ το 2017 και χρησιμοποιήθηκε από όλες τις διοικήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ...

Το να εγκαλούμαι για δήθεν παράνομες ενέργειες επειδή εφάρμοσα το νομίμως υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, ξεπερνά κάθε όριο».

Ο πρώην υπουργός Αγρ. Ανάπτυξης απορρίπτει επίσης ως «ψευδείς» τους υπαινιγμούς ότι ζήτησε την παραίτηση του πρώην προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γρηγόρη Βάρρα, λόγω ελέγχων σε χιλιάδες ΑΦΜ. Παράλληλα, απαντά στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο τον ρωτά τι έκανε με τα ευρήματα ελέγχου:

«Ουδέποτε αναμείχθηκα σε οποιονδήποτε έλεγχο, ουδέποτε υπέδειξα οτιδήποτε σχετικό σε οποιονδήποτε… Ο κ. Βάρρας παραιτήθηκε τον Νοέμβριο του 2020 και εγώ έμεινα υπουργός έως τον Ιανουάριο του 2021. Τι ακριβώς με ρωτούν λοιπόν;»

Κενά στους ελέγχους και δασικές εκτάσεις με επιδοτήσεις

Η υπόθεση, ωστόσο, εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την επάρκεια του θεσμικού πλαισίου και την αποτελεσματικότητα των ελέγχων.

Έρευνες έχουν δείξει ότι σημαντικό ποσοστό των εκτάσεων που δηλώθηκαν ως βοσκότοποι ήταν στην πραγματικότητα δημόσια δασική γη, την οποία δεν μπορούσαν νομίμως να εκμισθώσουν ιδιώτες.

Παρά ταύτα, επιδοτήσεις δόθηκαν ως να επρόκειτο για νόμιμα μισθωμένες ιδιωτικές εκτάσεις.

Ακόμα πιο σύνθετο έγινε το πλαίσιο μετά το 2020, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση επέτρεψε τη χρήση εκτάσεων με ξυλώδη βλάστηση (π.χ. πουρνάρια) ως επιλέξιμων βοσκοτόπων, ακόμη κι αν δεν υπήρχε φυσική δυνατότητα βόσκησης ή παρουσία ζώων.

Η απόφαση αυτή, σε συνδυασμό με την κατάργηση της υποχρέωσης ύπαρξης ζώων (επί ΣΥΡΙΖΑ), άνοιξε τον δρόμο για επιδοτήσεις χωρίς ουσιαστική δραστηριότητα.

Το ερώτημα δεν είναι μόνο η νομιμότητα – είναι η σκοπιμότητα

Το επιχείρημα του κ. Βορίδη περί τήρησης του θεσμικού πλαισίου αγγίζει μεν τη νομική διάσταση της υπόθεσης, όμως αφήνει ανοιχτή τη συζήτηση γύρω από τη θεσμική επάρκεια και τη σκοπιμότητα αυτών των αποφάσεων.

Ειδικά όταν το αποτέλεσμα είναι η άνιση κατανομή των αγροτικών ενισχύσεων, η πιθανή αλλοίωση του ανταγωνισμού και —κυρίως— η διάθεση δημόσιων πόρων χωρίς αντίκρισμα.

Η ανάγκη επανεξέτασης του πλαισίου

Το ζήτημα ξεπερνά τις επιμέρους πολιτικές ευθύνες. Αφορά τη συνολική αξιοπιστία του μηχανισμού επιδοτήσεων στην Ελλάδα.

Χωρίς σαφείς κανόνες, πλήρη καταγραφή της γης, διασταυρώσεις με το Κτηματολόγιο και παρουσία ζώων στις δηλωμένες εκτάσεις, η Ελλάδα κινδυνεύει να αντιμετωπίσει νέες ευρωπαϊκές κυρώσεις και να δει το αγροτικό εισόδημα να μετατρέπεται σε εργαλείο πολιτικής εκμετάλλευσης και θεσμικής αδράνειας.

      Ακολουθήστε μας και στο twitter!     

• Facebook