Ένα συναρπαστικό κομμάτι της ζωής των Αρβανιτών στα Μεσόγεια του 19ου αιώνα ξετυλίγεται στη συνέντευξη που παραχώρησε ο ιστορικός και συγγραφέας Δρ. Κωνσταντίνος Τσοπάνης στον δημοσιογράφο Κώστα Τσαπάκη και τον διαδικτυακό σταθμό planetwebradio.gr.

Με αφορμή τις περιγραφές του Γερμανού αρχαιολόγου Άρθουρ Μιλχάιφερ, που επισκέφτηκε την Αττική το 1886, ανακαλύπτουμε πώς ζούσαν, γλεντούσαν και ερωτεύονταν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής – σ’ ένα τοπίο όπου η παράδοση και η «αρχαιοπρέπεια» συμβίωναν με έντονα χρώματα.

Πανηγύρια: το Instagram της εποχής

Τα πανηγύρια ήταν κάτι πολύ περισσότερο από θρησκευτικές γιορτές. Ήταν τόπος συνάντησης, γλέντι, χορός και – γιατί όχι – ευκαιρία για έρωτες και γνωριμίες.

Σύμφωνα με τον Μιλχάιφερ, χιλιάδες νέοι από τα χωριά των Μεσογείων έφταναν με τα πόδια ή με τα ζώα, κοιμόντουσαν έξω, έπιναν κρασί από «τσότρες» (πήλινα δοχεία) και χόρευαν σε κύκλους, με ρυθμούς που θύμιζαν αρχαία τελετή. Το νταούλι και η πίπιζα (ένα είδος φλογέρας) δεν σταματούσαν ποτέ.

Οι Ευρωπαίοι έβλεπαν… Αρχαίους Έλληνες

Για τους περιηγητές της εποχής – όπως ο Μιλχάιφερ ή ο Γκομπινώ – αυτά τα γλέντια ήταν κάτι παραπάνω από τοπικό φολκλόρ.

Έβλεπαν σ’ αυτά έναν «ζωντανό κρίκο» με την αρχαιότητα: στους χορούς, στα τραγούδια, ακόμη και στον τρόπο που στέκονταν ή κινούνταν οι χορευτές.

Ο Μιλχάιφερ σημειώνει ότι του θύμιζαν μια «βάρβαρη αλλά αυθεντική» τελετή, ένα είδος πολιτισμικού απολιθώματος – κάτι αρχαίο που παρέμεινε ζωντανό.
Από τις πίπιζες στους καλαματιανούς

Όπως εξηγεί ο Δρ. Τσοπάνης, η μουσική των Μεσογείων είχε έντονα αρβανίτικα στοιχεία: ένρινα τραγούδια, μελαγχολικές μελωδίες και ιδιαίτερο ρυθμό.

Όμως όσο περνούσαν τα χρόνια, η τοπική μουσική άρχισε να «ανοίγεται» – να επηρεάζεται από όλη την Ελλάδα.

Έτσι οι πίπιζες έδωσαν τη θέση τους στους καλαματιανούς, τους συρτούς και τα πιο αστικά ακούσματα.

Έρωτες, γάμοι και… απαγωγές

Η κοινωνία ήταν αυστηρή και ο γάμος περνούσε πρώτα από την έγκριση των γονιών. Αν δεν συμφωνούσαν, υπήρχε ένας και μόνο τρόπος: η «αρπαγή».

Όχι απαγωγή με το ζόρι – αλλά μια προσυνεννοημένη «δραπέτευση», όπου η κοπέλα έπαιρνε πάνω της την ευθύνη, λέγοντας πως «τον έκλεψε». Αν όμως η αρπαγή γινόταν χωρίς συγκατάθεση, τα πράγματα μπορούσαν να γίνουν επικίνδυνα.

Το πιο χαρακτηριστικό περιστατικό; Το φονικό στα Σπάτα το 1886, όταν ένας νεαρός σκότωσε τον πατέρα της αγαπημένης του επειδή του αρνήθηκε τον γάμο.

Όταν η Αθήνα ήταν... άλλος κόσμος

Αν και δίπλα στην Αθήνα, τα Μεσόγεια τότε ήταν σχεδόν αποκομμένα. Πολλοί κάτοικοι δεν ήξεραν γράμματα. Όταν έφτανε το τρένο με εφημερίδες, φώναζαν: «Ποιος ξέρει να διαβάζει;».

Η γλώσσα τους – τα αρβανίτικα – και οι παραδόσεις τους, λειτούργησαν σαν ασπίδα απέναντι στις αλλαγές που έφερνε η πρωτεύουσα.
Το παρελθόν που μιλάει για το παρόν

Η καθημερινότητα των Αρβανιτών, όπως την κατέγραψε ο Μιλχάιφερ και την ανέλυσε ο Δρ. Τσοπάνης, δεν είναι απλώς ένα κομμάτι της ιστορίας. Είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε πώς οι άνθρωποι εκείνης της εποχής προσπάθησαν να ισορροπήσουν ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, στην παράδοση και τον εκσυγχρονισμό.

Ακούστε παρακάτω ολόκληρη τη συνέντευξη του Δρ Κωνσταντίνου Τσοπάνη στον planetwebradio.gr:

      Ακολουθήστε μας και στο twitter!     

• Facebook